Drzewo, Struna i Srebrny Dźwięk

Lutnik, którego warsztat stał przy ul. Wodnej, zwykł mawiać, że w każdym kawałku drewna uśpiona jest piosenka. Kiedy patrzymy dziś na jego czternastowieczną violę da gamba, trudno nie zgodzić się z tym poetyckim wyobrażeniem. Drewno jaworowe, staranne klejenie i misterne zdobienia rozetą przypominają, że instrument był czymś więcej niż narzędziem – był towarzyszem podróży w dźwięk. W świecie bez elektryczności skrzypce czy teorba stanowiły głos człowieka, który musiał wznieść się ponad monotonny stukot kół furmanki. Oddech, palce, rezonans – to cały łańcuch, który prowadził dźwięk do serc słuchaczy. Dziś konserwatorzy, wyposażeni w lampy UV i bezkwasowe bibuły, przywracają dawnym instrumentom pełnię blasku, choć każdy odprysk lakieru i każda rysa pozostały świadectwem licznych podróży, wesel i świąt.

Podczas koncertów nasi artyści grają na kopiach, by oryginały mogły bezpiecznie odpoczywać w kontrolowanej temperaturze muzealnych depozytów. Ale zanim unikatowa lutnia trafiła do gabloty, przebyła drogę z Florencji, gdzie wyrzeźbiono jej pudło rezonansowe, przez Wiedeń, gdzie dodano jej struny z owczych jelit, aż do Poznania, gdzie w 1654 roku wyśpiewała pierwszą polską arię miłosną. Ta historia nie jest wyjątkowa – każdy instrument ma własną biografię pełną wędrówek, zmian właścicieli i nieoczekiwanych zwrotów akcji. Poznańskie archiwa kryją rachunki za renowację klawesynu, w których oprócz kosztu drewna figuruje pozycja „sztukowanie duszy instrumentu”. Trudno o piękniejszą metaforę tego, czym naprawdę jest nasza praca.